Zorgen om de WIA-instroom: arbeidsomstandigheden, verzuim en re-integratie in de sector zorg en welzijn

Onderzoeksdoel en vraagstelling

In de sector zorg en welzijn werkt bijna 18% van alle verzekerde personen in Nederland en daarmee is het de grootste sector. In de zorg zijn vrouwen met een aandeel van 83% ruimschoots in de meerderheid. Het aandeel oudere werknemers in de sector zorg en welzijn ligt ook iets hoger dan gemiddeld in de verzekerde beroepsbevolking. De kans op een WIA-aanvraag is groter voor vrouwen dan voor mannen: 60 per 10.000 verzekerde vrouwen en 46 per 10.000 verzekerde mannen. De kans op een WIA-aanvraag stijgt ook met de leeftijd, zo is deze kans in de leeftijdscategorie 45-55 jaar al 1,5 keer hoger dan in de categorie 35-45 jaar. Dit betekent dat alleen al op grond van het grote aantal vrouwen in de sector zorg en welzijn en het iets grotere aandeel ouderen, de kans op een WIA-aanvraag vanuit de sector zorg en welzijn groter is dan gemiddeld in de verzekerde beroeps-bevolking. Analyse door UWV wijst echter uit dat de WIA-instroom vanuit de sector zorg en welzijn sterker stijgt dan op grond van de opbouw van de verzekerde populatie in de sector zorg en welzijn te verwachten is. UWV constateert vervolgens dat niet bekend is waar deze (extra) stijging door verklaard kan worden. Dit onderzoek richt zich op ontwikkelingen in de WIA-instroom in de sector zorg en welzijn. Daarbij is aanvankelijk de nadruk gelegd op de verklaring van de gestegen WIA-instroom. Aangezien de WIA-instroom gedurende de looptijd van het onderzoek (mei 2012 – mei 2013) afvlakte, is naast het zoeken van verklaringen voor een stij-ging ook gekeken naar de WIA-instroom op zich en naar het daaraan voorafgaande langdurig verzuim. De centrale vraag voor het onderzoek is: Hoe kan de gestegen WIA-instroom vanuit de sector zorg en welzijn verklaard worden?

Samenvatting en conclusie

In de sector Zorg en Welzijn steeg de WIA-instroom flink tussen 2007 en 2011. In dit subsidieonderzoek heeft AStri met behulp van dossieranalyse, verzuimanalyse, documentenanalyse en interviews drie mogelijke oorzaken van de sterke stijging van de WIA-instroom in de zorgsector onderzocht. Een duidelijke oorzaak werd echter niet gevonden: uit dossiers van langdurig zieken blijkt dat hun arbeidsomstandigheden niet duidelijk verslechterd zijn en hun re-integratiemogelijkheden niet substantieel verminderd sinds 2007. Wel is het ‘uitsteleffect’ aangetoond: een deel van de werknemers die in de beginperiode van de WIA succesvol re-integreerden, valt later opnieuw langdurig uit. Het onderzoek schetst daarnaast een actueel beeld van de problemen in de sector rond re-integratiemogelijkheden en arbeidsomstandigheden, nu steeds efficiënter gewerkt moet worden. Dit subsidieonderzoek (looptijd: 2012-2013) komt voort uit de subsidieronde 2012.