Op weg naar een effectieve re-integratie van arbeidsbeperkten: lessen voor gemeenten

Samenvatting en conclusie

Gemeenten krijgen met de Participatiewet een nieuwe doelgroep voor hun re-integratiebeleid: personen met een arbeidsbeperking. Zij worden verantwoordelijk voor de nieuwe instroom van jonggehandicapten met arbeidsmogelijkheden. Daarnaast wordt de Wsw afgesloten voor nieuwe instroom. Gemeenten kunnen voor de nieuwe doelgroepen, en ook voor Wwb’ers met een arbeidsbeperking, gebruik maken van onder andere een nieuwe vorm van loonkostensubsidie, beschut werk, de no-risk-polis, jobcoaching en werknemersvoorzieningen. In dit onderzoek staat de vraag centraal hoe gemeenten de arbeidsondersteuning aan mensen met een arbeidsbeperking op een effectieve manier kunnen vormgeven. Het onderzoek kende drie fasen: (1) achterhalen van kennis over de netto- en bruto-effectiviteit, de werking en de contextfactoren van re-integratie van mensen met een beperking, (2) onderzoek naar de werking van re-integratie in de praktijk en (3) analyse en lessen trekken voor gemeenten. De overgrote meerderheid van de werkvoorzieningen die UWV inzet voor Wajongers betreft de jobcoach. Daarnaast wordt ongeveer even vaak loondispensatie ingezet. Gemiddeld genomen resulteert tussen veertig en vijftig procent van de re-integratietrajecten in een plaatsing van een half jaar of meer. Een gemiddeld traject voor een Wajonger kost ruim 5.000 euro. De Wajongers die nu met loondispensatie werken, hebben een gemiddelde loonwaarde van 51% van het wettelijk minimumloon. Uit buitenlandse onderzoek komt naar voren dat re-integratie effectiever is voor kleine, specifieke subgroepen, vooral jongeren en mensen met psychische problematiek, dan voor brede, gevarieerde groepen. De meest effectieve programma’s zijn vormen van Supported Employment. Met name Individual Placement and Support (IPS) is effectief, in ieder geval voor mensen met ernstige psychiatrische problemen. Het uitgebreid in beeld brengen van de arbeidsmogelijkheden is cruciaal voor een succesvolle matching. Motivatie is een belangrijke voorspeller voor werkhervatting. Gezondheidsbeleving is bepalender voor werkhervatting dan de feitelijke gezondheidssituatie. Lessen worden getrokken met betrekking tot: de overgang onderwijs-arbeidsmarkt, de koppeling van zorg en re-integratie, brede intake, matching, jobcoaching en de rol van de klantmanager.