Prikkels en knelpunten : hoe werkgevers de loondoorbetalingsverlichting bij ziekte beleven

Samenvatting en conclusie

In het najaar van 2013 sloten de twee coalitiepartijen VVD en PvdA een akkoord over de begroting 2014 met drie partijen uit de oppositie: D66, ChristenUnie en de SGP. Onderdeel van dit akkoord was de toezegging om knelpunten bij de loondoorbetalingsplicht van werkgevers bij ziekte te onderzoeken. Er waren namelijk signalen dat de loondoorbetalingsplicht zwaar kon drukken op de exploitatie van individuele bedrijven en instellingen. De risico’s, kosten en inspanningsverplichting zouden ook leiden tot onbedoelde effecten, zoals risicoselectie en een toename van flexibele contracten. Doel van dit onderzoek is de signalen over knelpunten bij werkgevers te verifiëren. De vier centrale onderzoeksvragen luiden als volgt. (1) Hoe beoordelen werkgevers het stelsel rond ziekte en arbeidsongeschiktheid? Welke onderdelen werken volgens hen goed en waar ervaren zij knelpunten? (2) Bestaan er verschillen tussen groepen werkgevers in de wijze waarop zij het stelsel en de daarin opgenomen verplichtingen beoordelen? Hoe kunnen deze verschillen worden verklaard? (3) Hoe gaan werkgevers om met hun verplichtingen? Hoe beïnvloedt het stelsel hun bedrijfsvoering en strategie? Welke gedragseffecten ressorteert het stelsel bij werkgevers. Leidt het bijvoorbeeld tot risicoselectie ? Bestaan er ook op dit punt verschillen tussen groepen werkgevers? (4) Op welke onderdelen zien werkgevers mogelijkheden tot verbetering binnen het stelsel om verzuim verder terug te dringen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten aan het werk te houden en te helpen? 35% van de werkgevers blijkt knelpunten te ervaren bij loondoorbetaling bij ziekte en 47% bij de re-integratie van zieke werknemers. Overkoepelend knelpunt is dat loondoorbetaling en re-integratie als substantiële verantwoordelijkheden worden gezien en de te dragen risico’s tegelijkertijd als niet altijd goed beheersbaar worden ervaren. Vooral de balans tussen werknemers- en werkgeversprikkels wordt als scheef ervaren. Dat geldt met name voor kleinere werkgevers. Veel werkgevers zijn bovendien onbekend met de (wettelijke) instrumenten om werknemers te prikkelen of te sanctioneren. Externe instanties zoals verzekeraar, arbodienst of re-integratiebedrijf kunnen belemmeringen voor werkgevers wegnemen. Werkgevers met een private verzuimverzekering ervaren minder knelpunten rond de loondoorbetalingsplicht. Wanneer re-integratiebegeleiding onderdeel is van de verzekering, ervaren werkgevers ook op dat vlak minder knelpunten. Verder blijkt dat de bedrijfsarts een belangrijke rol kan spelen bij het wegnemen van knelpunten. Die moet dan wel de ruimte krijgen om een regierol te spelen. Een deel van de werkgevers ervaart de handhaving van de verplichtingen door UWV en de bijbehorende nalevingskosten (administratieve lasten) als zwaar. De opstelling van UWV ervaren deze werkgevers als te strikt en te veel gericht op het voldoen aan regels in plaats van op de effectiviteit van re-integratie. Deze werkgevers verwachten van UWV een rol als meedenker of adviseur. Ook hier geldt dat werkgevers het gevoel hebben dat ze niet in control zijn.